Ruptura kranijalnog (ili anterijornog) krucijalnog ligamenta (CCL) je najčešći ortopedski problem kod pasa.

Za razliku od ljudi gdje je trauma primarni uzrok ove bolesti, uzrok rupture CCL-a kod pasa je multifaktorijalan. Bez obzira na uzrok rupture, suština je u nestabilnosti koljenog zgloba čija je posljedica niz kaskadnih reakcija. U kaskadne reakcije spadaju sinovitis, degeneracija zglobne rskavice, razvoj periartikularnih osteofita, kapsularna fibroza, povreda medijalnog meniskusa. Progresivni osteoarthritis je krajnji rezultat rupture CCL-a bez obzira na tretman, ipak, brzina i stepen ovih promjena se može redukovati ranom hirurškom intervencijom.

Uzroci

Roptura CCL-a može da bude akutna i hronična. Akutna rupture je obično traumatska i refleksija je originalne funkcije ovog ligamenta, a to je stabilizacija pokreta kolenog zgloba. Akutna povreda je najčešće rezultat hiperekstenzije ili interne rotacije zgloba koji najčešće nastaju kada pas upadne u rupu, bude zarobljen u ogradi ili prilikom naglog okreta, odnosno mijenjanja pravca. Padovi i skakanje su također mogući uzroci povrede , onda kada sile nadjačaju jačinu ligamenta. Mogući uzroci hronične bolesti su: slabljenje strukture ligamenta, gojaznost, konformacione anomalije ekstremiteta, imuno-medijatorske bolesti.

Predispozicija

Bilo koji pol, starost ili rasa mogu da imaju ovu bolest. Kod mačaka je nešto manja pojava nego kod pasa. Hronična bolest se javlja kod pasa između 5 i 7 godina starosti. Tipičan primjer je ženka, ugojena i loše kondicije. Akutna bolest se uglavnom javlja kod pasa ispod 4 godine starosti i tipičan primjer je hiperaktivan pas velikih rasa. Rase sa najčešćom pojavom bolesti su: Bernski planinski pas, Bulmastif, Čau-čau, Njemački ovčar, Zlatni retriver, Labrador retriver, Rotvajler, Bernardinac itd.

Simptomi

Zavise od prirode bolesti (akutna ili hronična), i da li se radi o komletnoj ili parcijalnoj rupture. U zavisnosti od toga, simptomi se kreću od suptilnog šepanja do jako ozbiljnog. Akutne povrede često prati ne spuštanje noge, odnosno šepanje prilikom koga životinja ne nosi svoju težinu. Šepanje se obično smanji za 3 do 6 nedjelja, posebno ako se radi o životinji lakšoj od 10 kg. Kod životinja ove veličine se nekada može i razmatrati o samo konzervativnom načinu tretmana. Međutim kod svih većih rasa,a vrlo često i kod ovih manjih, šepanje se ponovo vraća nakon određenog perioda i gotovo nikada se ne vrati prvobitna atletska funkcija zgloba. Degenerativna bolest se dalje razvija progresivno i pored osteoartritisa dolazi i do drugih komplikacija, kao što su: atrofija mekih tkiva, ruptura CCL-a drugog ekstremiteta, smanjena funkcija zgloba, povrede medijalnog meniskusa, tibijalna rotacija i kranijalna luksacija zgloba.

Faktori rizika

Faktori rizika uključuju velike, ugojene, neaktivne pse. Posebnu rizičnu grupu predstavljaju životinje koji su učesnici, zajedno sa vlasnicima, sindroma “ratnog vikenda” (povremena, nenormalna aktivnost, inače neaktivnih životinja).

Kada potražiti pomoć veterinara

Kada treba posjetiti veterinara? Treba ga posjetiti što prije, odnosno čim primijetite prvu promjenu u načinu hoda ili sjedjenja vašeg ljubimca. Bolest može imati dugu istoriju prije nego što primijetite vidljive simptome. Ne pokušavajte liječiti vašeg ljubimca sami, izgubićemo dragocjeno vrijeme! Ovo nije bolest koja je jednostavna za liječenje, zato vodite računa i prilikom izbora stručnog lica.

Pregled, testovi

Životinja se pregleda u hodu različitog intenziteta, a zatim u mirovanju. Poslje toga slijedi kompletan klinički pregled, ortopedski pregled i neurološki pregled, da bi smo isključili konkurentne bolesti i postavili sumnju da se radi o rupture CCL-a. Zatim se rade specifični testovi za ovu bolest, a to su test kranijalnog povlačenja i tibijalni kranijalni test sabijanja. Konačna dijagnoza se postavlja rendgenogramom. Snima se koljeni zglob u neutralnim i stres pozicijama, što je dovoljno da se potvrdi dijagnoza i isključe ostale konkurentske bolesti.

Tretman

Konzervativni tretman u ranoj fazi podrazumijeva: mirovanje, upotrebu lijekova koji smanjuju zapaljenje i bol, i fizikalnu terapiju. Ova faza traje u prosjeku između 6 i 8 nedjelja.U fazi koja slijedi posle inflamatorne faze životinja se stavlja na poseban tretman. Smanjuje se težina, koriste se lijekovi koji imaju hondroprotektivno dejstvo, lijekovi za smanjenje bola i inflamacije, i fizikalna terapija. Ova terapija ima uspijeha kod pasa koji su ispod 10-15 kg tjelesne mase, i često se funkcija zgloba odvija normalno, međutim ovim ne rješavamo nestabilnost zgloba i progresivnu sekundarnu degenerativnu bolest.

Hirurški tretman podrazumijeva preko 300 operativnih tehnika, koje se dijele na intrakapsularne i ekstrakapsularne, odnosno unutar i izvan zgloba. Procenat uspješnosti svih tehnika je podjednak. Dosad se nije odvojila tehnika koja bi se smatrala najboljom za rješavanje ove bolesti i čija bi uspješnost bila 100%.

Najčešće intrakapsularne tehnike za stabilizaciju koljena su “Over-the-top” procedura,”Under-and over” tehnika,”Paatasama” tehnika, Artroskopsko postavljanje grafta.

Većina ovih tehnika se danas rjeđe koristi jer su povezane sa izraženijom postoperativnom artrozom oboljeleog zgloba u poređenju sa ekstrakapsularnim tehnikama.

Najčešće ekstrakapsularne tehnike za stabilizaciju koljena su: “Lateral fabellar suture stabilization( LSS)” – Lateralna stabilizacija pomoću šava oko fabele , Transpozicija fibularne glave “TPLO” tehnika.

“LSS” je tehnika izbora u našoj praksi, kojom smo postigli jako dobre rezultate. Procenat uspješnosti koji smo postigli je ohrabrujući, imajući u vidu broj pacijenata koji se uspješno oporavio i procente koji su navedeni u radovima o ovoj bolesti.

Bez obzira na tehniku stabilizacije, potrebne je inspekcija celog zgloba, prilikom koje se vrše određene korekcije i pregled meniskusa. Ukoliko postoji povreda meniskusa, vadimo ga parcijalno ili totalno.

Potencijalne komplikacije nakon tretmana

Komplikacije su vezane za opštu anesteziju, hirurško zarastanje rane, naknadna povreda meniskusa, i naknadna rupture CCL-a drugog kolena.

Fizikalna terapija i dalji režim

Uspješnom procentu oporavljenih pasa u našoj praksi, pored same hirurške tehnike, u velikoj mjeri zahvaljujemo pravilno sprovedenim periodom oporavka. Oporavak u velikoj mjeri zavisi od discipline vlasnika i otvorenosti životinje za saradnju. U našoj praksi je fizikalna terapija u postoperativnom periodu koncipirana tako što dio vježbi odrađujemo zajedno sa vlasnikom u našoj praksi, a ostatak vježbi vlasnik obavlja kod kuće. Vlasnik dobija plan vježbi, u kojem je pored opisa vježbi predviđeno i mjesto da se upiše šta je od zadatih vježbi odrađeno. Na taj način vježbe se rade svakodnevo i vlasnik i životinja imaju stalnu obavezu, a ne slobodnu opciju, a veterinar stalan nadzor. Sve ovo rezultira bržim vraćanjem u funkciju zgloba i funkcija zgloba je kvalitetnija. Na duže staze problem se na ovaj način rješava brže i bezbolnije.