DEBELO CRIJEVO

Debelo crijevo predstavlja završni dio sistema za varenje. Nastavlja se na tanka crijeva i anatomski se sastoji se iz tri dijela, to su sijlepo crijevo ili cecum, colon i rectum. Slijepo crijevo je vrećasto proširenje koje je kod pasa od 8-30 cm dužine, a kod mačaka između 2-4 cm dužine. Za razliku od ljudi kod kojih slijepo crijevo može da izazove ozbiljne zdravstvene probleme, kod životinja takvi problemi nisu opisani. Kolon je najduži dio debelog crijeva. U kolonu se odigravaju vrlo važne funkcije kao što je ekstrakcija vode i elektrolita iz sadržaja, sakupljanje izmeta i i njegovo zbacivanje u spoljašnju sredinu. U kolonu takođe dolazi i do varenja onih organskih materija koje nisu svarene u tankim crijevima i do njihove resorpcije. Rektum je završni dio sistema za varenje i on spaja debelo crijevo sa spoljašnjom sredinom.

Defekacija ili izbacivanje izmeta u spoljašnju sredinu je refleksni čin koga inicira rastezanje i pritisak na zidove završnog dijela kolona. Međutim ovaj refleks može voljno da se kontroliše tako da životinja defekaciju može da odloži na neko vrijeme.

Uzroci oboljenja debelog crijeva

Oko 60% slučajeva oboljenja debelog crijeva su uzrovani prisustvom parazita u debelom crijevu ili neadekvatnom ishanom. Većina vlasnika ne shvata značaj redovnog čišćenja životinja od crijevnih parazita, kao i značaj pravilno formirane ishrane. Redovna dehelmintizacija (čišćenje od crijevnih parazita) štiti na prvom mijestu zdravlje ljudi, a odmah zatim i zdravlje njihovih ljubimaca. Mnogi vlasnici ili iz neznanja ili zbog pogrešne informisanosti su skloni da svojim ljubimcima daju namirnice kojie životinjama uopšte nisu primjerena i koje čak mogu da dovedu do ozbiljnih zdravstvenih problema. Zbog toga savetujem da svako ko se odluči da drži kućnog ljubimca, a da pre toga nije imao iskustva u držanju i nezi životinja, prvo posijeti veterinara koji će mu dati detaljna uputstva o načinu i režimu ishrane, nege i držanja životinjske vrste za koju se novi vlasnik odlučio.

Zapaljenske bolesti debelog crijeva su kod ljudi mnogo bolje proučene i kriterijumi za njihovu dijagnostiku su jasno određeni. U zapaljenske bolesti debelog crijeva kod ljudi spada na primer Kronova bolest. Kod životinja se o zapaljenskim bolestima crijeva više govori tek poslednjih godina. Predpostavlja se da do bolesti dolazi dejstvom više predisponirajućih faktora kao što su neodgovarajući imuni mehanizmi, genetski uticaji, infektivni agensi i psihosocijalni faktori. Najpoznatija zapaljenska bolest pas je eozinofilna upala kolona. Naziv eozinofilna upala je zbog tipa zapaljenskih ćelija koje dominiraju po brojnosti.

Tumori debelog crijeva kod pasa čine 30-60% od svih tumora koji se pojavljuju u sistemu za varenje. Kod mačaka oni čine 10-15% tumora koji se pojavljuju u mačećem sistemu za varenje. Dvije trećine tumora koji se javljaju u debelom crijevu i kod pasa i kod mačaka su maligni. Psihogeno uzrokovano zapaljenje debelog crijeva je daleko bolje proučeno kod ljudi, ali se i u veterinarskoj medicini sve češće postavlja koa dijagnoza.

Dijareja debelog crijeva koja reaguje na povećan sadržaj vlakana u ishrani-predstavlja hronično oboljenje debelog crijeva kod pas koje dobro reaguje na povećan procenat rastvorljivih vlakana u ishrani.

Bakterijski uzrokovano zapaljenje debelog crijeva- bakterija koja najčešće dovodi do problema u debelom crijevu je Clostridum perfringens tj. endotoksin ove bakterije. Infekcija Klostridijama javlja se češće kod pasa nego kod mačaka.

Bakterije koje svojim delovanjem dovode do oboljenja su i Salmonella, Campylobacter, Yersinia.

Uvrnuće crijeva (intussusceptio) – predstavlja uvlačenje dijela crijeva u crijevo. Najčešće dolazi do uvlačenja tankog crijeva u početak debelog crijeva.

Megacolon-je oboljenje koje se češće sreće kod mačaka nego kod pasa a karakteriše ga proširenje čitavog kolona koji nema potrebnu pokretljivost. Megakolon može da bude urođen ili da nastane zbog nekog drugog primarnog uzrokakao što je na primijer prelom karlice.

Simptomi oboljenja debelog crijeva

Najčešći simptom koji može da govori o bolesti debelog crijeva je proliv (diarhhea), mada kod nekih oboljenja debelog crijeva dolazi i do zatvora(constipatio) kao simptoma. Proliv koji se javlja prilikom oboljenja debelog crijeva obično u sebi sadrži dosta sluzi, takođe često sadrži manju ili veću količinu sveže krvi. Prilikom defekacije obolela životinja pokazuje znakove neprijatnosti i uznemirenosti a primetni su i jaki grčevi stomačnih mišića. Frekvencija defekacije može da bude vrlo različita. Ponekad oboljela životinja ima samo dvije stolice dnevno koje su kašaste ili tečne po sadržaju, a ponekad životinja nagon za izbacivanjem stolice ima jako često pa joj se dešava da nuždu obavi i tamo gde joj je to strogo zabranjeno. Nekad je proliv praćen i izbacivanjem gasova iz crijeva kao i sa jakim svrabom u predelu čmara. U većini slučajeva oboljenja debelog crijeva životinja ostaje dobro raspoložena, ima volje za igru i šetnju i apetit joj ostaje u granicama normale. Primetan gubitak tjelesne težine je redak osim ako se bolest debelog crijeva nije pojavila zajedno i sa bolešću tankog crijeva, ili sistemskom bolešću ili malignim procesom ili sa infestacijom crijevnim parazitima. Krvarenje iz čmara čija pojava nije povezana sa defekacijom obično se javlja kod tumora u debelom crijevu. Povremeno povraćanje može da bude propratni simptom mnogih oboljenja debelog crijeva kao što su infestacije crijevnim parazitima, ionfektivne bolesti debelog crijeva, tumori, kao i kod uvrnuća crijeva.

Dijagnostika oboljenja debelog crijeva

Za dijagnostiku bolesti debelog crijeva je vrlo važan detaljan razgovor vlasnika oboljele životinje sa veterinarom. Jako je važno da vlasnik detaljno ispriča veterinaru sve podatke o načinu ishrane, o držanju, njezi i navikama oboljelog ljubimca. Podaci o ishrani moraju veterinaru da kažu šta i koliko životinja jede, koliko često, da li joj se u ishranu dodaju mineralno-vitaminski dodaci i ako se dodaje koji se koriste i u kojim količinama. Takođe mora da se obrati pažnja na eventualno postojanje drugih životinja u istom okruženju i Iz čega se sastoji ishrana tih drugih životinja.Važni su i svi podaci vezani za režim čišćenja ljubimca od crijevnih parazita,koja su sredstva za čišćenje upotrebljene i kada.

Fizičkim pregledom životinje obolele od bolesti debelog crijeva obično veterinar ne dobija mnogo podataka, osim ako se bolest debelog crijeva ne javlja u sklopu neke sistemske bolesti ili tumoroznog oboljenja. Prepipavanjem stomaka oboljele životnje moguće je da veterinar napipa eventualno prisustvo uvrnuća crijeva ili tumorozne mase. Pregled završetka debelog crijeva prstom veterinaru može da da podatke o prisustvu tumora, stranih tijela ili suženja u tom dijelu crijeva.

Pregled stolice pacijenta- je jednostavan, a vrlo važan metod u dijagnostici oboljenja debelog crijeva jer njime može da se sa sigurnošću ustanovi prisustvo crijevnih parazita.

Radiološki pregled- bez kontrasta može da nam pomogne ako su u pitanju tumorozne promene na debelom crijevu, određene vrste stanih tijela ili megakolon. Kontrastni radiološki pregled daje nam mnogo više podataka o stanju unutar debelog crijeva ali obično zahteva anesteziranje pacijenta.

Pregled ultrazvukom može da bude pomoćni metod u dijagnostici bolesti deblog crijeva, a u nekim slučajevima pregledom ultrazvukom moguće je i postaviti dijagnozu.

Kolonoskopija je metod pregleda deblog crijeva koji se dosta koristi u humanoj medicini kao i u veterinarskim praksama na zapadu. Kod nas ovaj metod pregleda debelog crijeva se rijetko koristi iz finansijskih razloga.